Meer dan alleen praten

“Cliënten die zich bij mij melden, zijn verdwaald in een doolhof”, aldus psycholoog Fred Steigenga van Psychologiepraktijk Steigenga in Doesburg. “Het is mijn taak om ze op de aanwijzingen te attenderen die hen naar de uitgang helpen; die zijn in elk doolhof te vinden. Daarbij focus ik in het begin liefst niet alleen op de klachten. Mijn ervaring is dat breed starten, vanuit leefstijl, het proces versnelt. Daarna komt pas de therapie. ”

Door Carola Rossing 

“Laat ik die aanpak illustreren met een casus van een studente met depressieklachten. Uit de testen bleek dat ze opvallend geïsoleerd leeft. Ze houdt niet van mensen en heeft daarom geen sociale contacten. Ze woont nog bij haar ouders, maar ook daar sluit ze zich op in haar slaapkamer. Breed starten betekende in dit geval: eerst haar sociale isolement doorbreken. Je hoeft niet van mensen te houden om plezier aan ze te beleven.” Met zachte hand loodst hij haar momenteel in die richting.

Eerst de leefstijl, dan de therapie
Zijn cliënte spreekt nu regelmatig met een vriendin af. En Fred stimuleert haar te sporten. “Fysieke beweging wordt erg onderschat. Het maakt een geluksstofje in de hersenen aan, waardoor je geestelijk makkelijker in beweging komt.” Daarnaast nemen ze haar slaapkamer onder de loep. “De sfeer van de ruimte waarin je leeft, heeft ook impact. Ik vroeg haar hoe ze haar slaapkamer een beetje gezelliger kon maken. Ze kwam zelf met het idee om een foto in te lijsten van een leuke vakantieherinnering. Fantastisch! Als dat goed bevalt, wil ze misschien op de witte muren ook een poster.” Het gaat erom dat een cliënt kleine stappen zet die wellicht naar meer smaken.

“Meer dan vroeger kijk ik naar de mens in zijn of haar context, en wel in het hier en nu. Deze bredere benadering sluit helemaal aan bij de wijdere blik van de Positieve Gezondheid. Daarnaast heeft elk mens een verleden. Haar keuze voor dat schrale en eenzame leven komt voort uit een aantal negatieve ervaringen. Als haar leefstijl straks enigszins loopt en ze weer meer in contact staat met de buitenwereld, dan starten we de therapie en onderzoeken we wat er zich parallel in haar binnenwereld afspeelt. Dat is stap twee van de behandeling. Met cognitieve gedragstherapie  en psycho-educatie gaan we dan gericht werken aan haar gedachte ‘ik ben het niet waard’ of ‘ik word niet serieus genomen’.”

In minder tijd meer bereiken  
Alleen therapie kan volgens Fred lang duren. Te lang. “Weet je wat het is? Vanuit de Positieve Gezondheid hebben we ook maatschappelijk breder te kijken. De wachtlijsten zijn dramatisch lang en de druk op de zorg is enorm. Ook voor de doorstroom moeten we onze verantwoordelijkheid nemen. Ik zoek daarom altijd naar wegen om het herstelproces te versnellen. Als ik sneller de uitgang voor die ene cliënt vindt, heeft de volgende cliënt daar ook baat bij. Als je vastloopt in je doolhof is het immers fijn om relatief snel terecht te kunnen. De opeenvolging van leefstijlverandering en therapie – in mijn vak noemen we dat het tweesporenbeleid – draagt daar maximaal aan bij.”

“Ik zoek altijd naar wegen om het herstelproces te versnellen”

Fred zit al 35 jaar in het vak. “In sommige gevallen moet je wel meteen therapie toepassen, bijvoorbeeld bij suïcide in het gezin, slachtoffer van misdrijf of de laatste tijd long-COVID. Vroeger was de psychologie natuurlijk vooral een verbaal vak, waarin eindeloos werd gepraat. Dat verandert steeds meer. Werken met EMDR is daar een voorbeeld van. Ik werk er graag mee en ben echt trots op de resultaten. De cliënt kan zijn of haar gevoelens verwerken, zonder dat we praten. Het is gewoon magisch. Dat is voor mij ook waar het bij Positieve Gezondheid over gaat: de mens en zijn klacht centraal zetten en kijken welke interventie het best bij iemand past. Ook al zijn we psychologen, soms is dat iets anders dan alleen een diepgaand  gesprek. Ook bij psycho-educatie gaat het niet om praten, maar meer om uitleggen. Als oud-onderwijzer vind ik dat een fijne methode. Het gaat het steeds minder over ‘alleen praten’ en daarmee bereiken we in minder tijd ook nog eens meer.”